Auteursrechten voor studenten
Je rol als auteur
Als auteur van je masterproef beschik je zelf over het auteursrecht van je werk. In geval van meerdere auteurs oefen je het auteursrecht samen met je co-auteurs uit.
Ook al ben je student aan UGent, toch worden je vermogensrechten niet automatisch aan de instelling overgedragen. Je gaat wel akkoord dat je werk bij UGent gedeponeerd wordt en dat huidige en toekomstige studenten en onderzoekers het kunnen consulteren via de Universiteitsbibliotheek. Het aanbieden van een werk binnen een dergelijk gesloten netwerk voldoet aan de uitzondering in de wet over auteursrecht m.b.t. onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.
Heb je voor je masterproef een vertrouwelijkheidsverklaring ondertekend – omwille van een onderzoekscontract met een bedrijf of om voor UGent de optie te kunnen vrijwaren een uitvindingsaanmelding in te dienen (meer info bij TechTransfer) – dan is je werk veelal niet onmiddellijk beschikbaar via de Universiteitsbibliotheek. Standaard staat het embargo bij samenwerking met een bedrijf op 10 jaar. Deze periode is bespreekbaar met de promotor en betrokkenen. Het finaal publiek maken van de masterproeven blijft een belangrijk doel voor UGent. Dit gebeurt door prioriteit te geven aan octrooibescherming van valoriseerbare resultaten en door een embargo op het publiek maken niet langer te nemen dan strikt noodzakelijk.
Wanneer je – eventueel na het aflopen van een embargoperiode – beslist om met een uitgever in zee te gaan om je masterproef te publiceren, zijn deze twee opties het meest voorkomend:
- Je staat je vermogensrechten af aan de uitgever. Je kan dan je werk zonder toestemming van de rechthebbende niet elders, bijv. op je eigen website, publiceren.
- Je geeft je vermogensrechten in licentie aan de uitgever. Keuze voor een tijdschrift dat Open Access publiceren mogelijk maakt, leidt in de praktijk tot een Creative Commons-licentie.
Auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken
Een uitzondering op het auteursrecht is het recht op citeren uit een werk in het kader van “kritiek, polemiek, recensie, onderwijs of in het kader van wetenschappelijke werkzaamheden” (Wetboek van Economisch Recht, art. XI.189 § 1 WER). Vermelding van bron en naam van de auteur zijn verplicht.
Neem je (stukken van) werk over van anderen en doe je die voor eigen werk doorgaan, dan pleeg je plagiaat.
Een docent kan je ingediende werkstuk(ken) op plagiaat controleren aan de hand van de softwaretool Ephorus. Wanneer je betrapt wordt op plagiaat, zijn daar sancties aan verbonden. Je leest er meer over in artikel 78 van het onderwijs- en examenreglement van UGent.
Als je buiten de uitzondering van het citeren een werk wil gebruiken, bijv. een foto als illustratie bij je gepubliceerde masterproef of een artikel van een derde op je eigen website, doorloop dan volgende stappen:
Wordt het werk beschermd door het auteursrecht?
- Is het werk origineel? Nee: je kan het vrij gebruiken.
- Gaat het om officiële akten van de overheid? Ja: je kan het vrij gebruiken.
- Is de auteur meer dan 70 jaar overleden? Ja: je kan het vrij gebruiken.
Is een uitzondering op het auteursrecht van toepassing?
Een overzicht van uitzonderingen kan je hier bekijken. Voorbeelden zijn onderwijs en wetenschappelijk onderzoek.
- Ja: gebruik conform de voorwaarden van deze uitzondering.
- Nee: toestemming vereist.
Vraag toestemming aan de auteursrechthebbende of de beheersvennootschap (bijv. Sabam) waar hij of zij tot toegetreden is. Dit is meestal gekoppeld aan het betalen van een vergoeding.
- Een auteur kan zijn werk via een Creative Commons-licentie gratis ter beschikking stellen aan iedere geïnteresseerde. Dit is bijv. het geval bij artikels die als Open Access zijn gepubliceerd. Aparte toestemming is dan niet meer nodig.
- Indien de rechthebbende na een zorgvuldig onderzoek niet kan geïdentificeerd worden, is het werk verweesd. Toegestaan gebruik is reproduceren met als doel te digitaliseren, beschikbaar te stellen, te indexeren ; te catalogiseren, te behouden of te restaureren ; beschikbaar te stellen voor het publiek.